Ο παράγοντας της ενέργειας αναγκάζει αρκετές χώρες να προσφύγουν στην πυρηνική ενέργεια για να καλύπτουν τις μακροπρόθεσμες εθνικές τους ανάγκες. Στην συγκεκριμένη περίπτωση οι δυτικές χώρες στήριξαν τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν από την εποχή του φιλοδυτικού Σάχη Μουχάμεντ Ρίζα Παχλαβί το 1957. Όμως, η αλλαγή του πολιτεύματος το 1979 με την εγκατάσταση της ισλαμικής – θεοκρατικής εξουσίας του Αγιατολάχ Χομεϊνί ανάγκασε τη Δύση να υιοθετήσει αντίθετη πολιτική σχετικά με ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Επίσης οι δυτικές κυβερνήσεις στήριξαν το Ιράκ κατά του Ιράν κατά την περίοδο του μεταξύ τους πολέμου (1980-1988). Ένας πόλεμος που κατέστρεψε τις υποδομές των δυο χωρών με εκατομμύρια θύματα. Ο πόλεμος αυτός υποχρέωσε τους Ιρανούς να βάλουν την ανάπτυξη του πυρηνικού προγράμματος σε δεύτερη μοίρα εξαιτίας της έλλειψης πόρων και τεχνογνωσίας. Στη συνέχεια, η εισβολή του Σαντάμ Χουσεΐν στο Κουβέιτ το 1990 και οι επακόλουθες εξελίξεις με την επιβολή του «καταστροφικού εμπάργκο» και την αμερικανική εισβολή στο Αφγανιστάν το 2001 και στο Ιράκ το 2003 έδωσαν την ευκαιρία στη Τεχεράνη να επαναλειτουργήσει αποτελεσματικά το πυρηνικό της πρόγραμμα με ρωσική βοήθεια. Ο εμπλουτισμός του ουρανίου στο επίπεδο των 20% προκάλεσε μεγάλες ανησυχίες στη Δύση γενικά και ειδικά στο Ισραήλ. Αυτή η νέα επιστημονική πρόοδος θα έδινε σε αυτή την ισλαμική χώρα περισσότερες δυνατότητες απόκτησης πυρηνικής βόμβας όπως ισχυρίζονται ισραηλινοί αξιωματούχοι. Έτσι αρκετοί αναλυτές έγραψαν ήδη από το 2005 μέχρι και για πιθανές ημερομηνίες της ισραηλινής επίθεσης κατά των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων, χτύπημα που όμως δεν έγινε ποτέ τουλάχιστον μέχρι στιγμής. Σήμερα η μακροχρόνια αντιπαράθεση μεταξύ Δύσης και ιρανικού καθεστώτος κατέληξε πρόσφατα σε μια ιστορική συμφωνία για τη διευθέτηση του ζητήματος απομακρύνοντας ταυτόχρονα τη στρατιωτική λύση. Μετά βεβαίως από μυστικές διαπραγματεύσεις στο Ομάν μεταξύ Ιρανών και Αμερικανών.[1]

Ιστορικά, το Ιράν θεωρεί τους Άραβες υπαίτιους για τη διάλυση της Περσικής Αυτοκρατορίας το 636 μ.Χ. H επικράτηση των ιδεών της Ισλαμικής Επανάστασης, το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης και οι επεμβάσεις της στις γειτονικές χώρες του Κόλπου, συνθέτουν τους λόγους ανησυχίας του καθεστώτος Σαούντ στη Σαουδική Αραβία, παραδοσιακό αντίπαλο του Ιράν.

Ζούμε σήμερα σε ένα μεταψυχροπολεμικό κόσμο – μια νέα τάξη πραγμάτων – ο οποίος δεν είναι πλέον δυνατόν να προσεγγίζεται απλά με έννοιες διακρατικών σχέσεων ή αντιπαράθεσης υπερδυνάμεων. Η Μέση Ανατολή έχει αποκτήσει μια δική της ιδιαίτερη δυναμική. Η δυναμική αυτή δεν έχει σύνορα – τουλάχιστον όπως τα γνωρίζαμε τον 20ο αιώνα. Θα μπορούσαμε να την αντιπαραβάλουμε με τα εθνικιστικά κινήματα του 19ου αιώνα (1815-1878). Οι δυνάμεις και οι παίκτες της Μέσης Ανατολής προσπαθούν να οριοθετήσουν το ζωτικό τους χώρο, ένα χώρο απαγκιστρωμένο από τους περιορισμούς και τα σύνορα που έθεσαν οι τότε μεγάλες δυνάμεις. Ακριβώς όπως συνέβη το 19ο αιώνα, μετά το συνέδριο της Βιέννης του 1815 και την ίδρυση της Ιεράς Συμμαχίας (με μέλη τότε τη Μεγάλη Βρετανία, τη Ρωσία και την Αυστρία). Ωστόσο, μέχρι στιγμής, οι ομοιότητες με αυτήν την περίοδο της ευρωπαϊκής ιστορίας σταματούν εδώ. Κάθε προσπάθεια περαιτέρω ανάλυσης συναντά την ακόμη νέα και πρόσκαιρη κατάσταση πραγμάτων καθώς και τον εφήμερο χαρακτήρα της. Υπό το πρίσμα των τωρινών συνθηκών, ο καλύτερος τρόπος μελέτης της αποτελεί η ανάλυση των παραγόντων και μεταβλητών που παράγουν τα ερείσματα στις γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή. Κράτη και συμφέροντα προφανώς εμπλέκονται άμεσα, εντούτοις, η ιστορία, οι παίκτες και τα διάφορα διακυβεύματα δεν περιορίζονται σε αυτά.

Εν αντιθέσει με τις προηγηθείσες εξεγέρσεις (με μερική εξαίρεση αυτή της Λιβύης), που περιορίστηκαν σε μεγάλο βαθμό στο εσωτερικό των χωρών, η εξέγερση στη Συρία διαχειρίζεται την τύχη ευρύτερων περιφερειακών σχέσεων και ως εκ τούτου προσελκύει δρώντες, που ευελπιστούν να διαμορφώσουν την κατάσταση ή είναι παθητικοί αποδέκτες της.

Σήμερα κοινός παρονομαστής του βίαιου και αιματηρού ξεσπάσματος εναντίον της επίμαχης ταινίας, είναι η ανάπτυξη των κινημάτων και οργανώσεων των σαλάφι ισλαμιστών. Οι εξεγέρσεις εναντίον των αυταρχικών καθεστώτων τους έδωσαν τη δυνατότητα να εισέλθουν στο κεντρικό πολιτικό παιχνίδι αν και ήταν από τους τελευταίους που συμμετείχαν στις εξεγέρσεις κατά του Μουμπάρακ και του Μπεν Άλι. Παράλληλα, το Κατάρ και η Σαουδική Αραβία θέλουν να δημιουργήσουν ένα αντίπαλο προς τους Αδελφούς Μουσουλμάνους δέος με την υποστήριξη των σαλάφι οργανώσεων.

Η Υεμένη βρίσκεται (και πάλι) σε κρίση, η οποία όμως φαίνεται να είναι διαφορετική από τις προηγούμενες: φυλές, κοινωνικά στρώματα, ακτιβιστές, πολιτικά κόμματα, αντάρτες, al Qaeda, στρατός και καθεστώς διαπλέκονται μαζί με τη φτώχεια, την υπανάπτυξη, την ανε- λευθερία, την απουσία δημοκρατίας και τους φρενήρεις ρυθμούς αύξησης του πληθυσμού παράγοντας ένα εκρηκτικό μείγμα, το οποίο εξερράγη με τη σπίθα της Αραβικής Άνοιξης, που μεταφέρθηκε μέσω των διαδικτυακών μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Καθώς το 2010 αποχαιρέτησε τη Μέση Ανατολή, έχουν ήδη αρχίσει να την αποχαιρετούν και μακρόβιες ηγεσίες σε δύο από τις πιο σημαντικές χώρες της περιοχής. Τόσο στην Αίγυπτο όσο και στη Σαουδική Αραβία λόγω κυρίως της κλονισμένης υγείας και της προχωρημένης ηλικίας των ηγετών και όχι κάποιας σημαντικής κοινωνικής πίεσης, οι κρατούσες ελίτ βρίσκονται σε μακρά διαδικασία επιλογής διαδόχων.

Η Υεμένη, τοποθετημένη στο νότιο άκρο της Αραβικής Χερσονήσου, αποτελεί ζωτικό σημείο για την ασφάλεια των ενεργειακών ροών από κα ιπρος τον ΙνδικόΩκεανό. Καθώς ο Ινδικός Ωκεανός μετατρέπεται σε επίκεντρο του περιφερειακού ανταγωνισμού μεταξύ ΗΠΑ, Ινδίας και Κίνας, η ανάδειξη της τρομοκρατικής οργάνωσης αλ Κάιντα στην Αραβική Χερσόνησο δημιουργεί εύλογες ανησυχίες για τη σταθερότητα της περιοχής.