ΚΕΝΤΡΟ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΩΝ, ΜΕΣΑΝΑΤΟΛΙΚΩΝ & ΙΣΛΑΜΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

Τη 13η Ιανουαρίου 2015, ο πρωθυπουργός της Γαλλίας,Manuel Valls, δήλωσε,  στη γαλλική εθνοσυνέλευση, ότι η Γαλλία είναι σε πόλεμο με την τρομοκρατία και με τον ισλαμικό εξτρεμισμό και όχι με τη θρησκεία. Οι δηλώσεις αυτές έγιναν μετά τις επιθέσεις των ενόπλων τζιχαντιστών, στο Παρίσι, που στοίχισαν τη ζωή σε 17 άτομα και κατέστησαν τη χώρα σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, έχοντας σημαντικό κοινωνικό και πολιτικό αντίκτυπο με διεθνικές διαστάσεις.

Ζούμε σήμερα σε ένα μεταψυχροπολεμικό κόσμο – μια νέα τάξη πραγμάτων – ο οποίος δεν είναι πλέον δυνατόν να προσεγγίζεται απλά με έννοιες διακρατικών σχέσεων ή αντιπαράθεσης υπερδυνάμεων. Η Μέση Ανατολή έχει αποκτήσει μια δική της ιδιαίτερη δυναμική. Η δυναμική αυτή δεν έχει σύνορα – τουλάχιστον όπως τα γνωρίζαμε τον 20ο αιώνα. Θα μπορούσαμε να την αντιπαραβάλουμε με τα εθνικιστικά κινήματα του 19ου αιώνα (1815-1878). Οι δυνάμεις και οι παίκτες της Μέσης Ανατολής προσπαθούν να οριοθετήσουν το ζωτικό τους χώρο, ένα χώρο απαγκιστρωμένο από τους περιορισμούς και τα σύνορα που έθεσαν οι τότε μεγάλες δυνάμεις. Ακριβώς όπως συνέβη το 19ο αιώνα, μετά το συνέδριο της Βιέννης του 1815 και την ίδρυση της Ιεράς Συμμαχίας (με μέλη τότε τη Μεγάλη Βρετανία, τη Ρωσία και την Αυστρία). Ωστόσο, μέχρι στιγμής, οι ομοιότητες με αυτήν την περίοδο της ευρωπαϊκής ιστορίας σταματούν εδώ. Κάθε προσπάθεια περαιτέρω ανάλυσης συναντά την ακόμη νέα και πρόσκαιρη κατάσταση πραγμάτων καθώς και τον εφήμερο χαρακτήρα της. Υπό το πρίσμα των τωρινών συνθηκών, ο καλύτερος τρόπος μελέτης της αποτελεί η ανάλυση των παραγόντων και μεταβλητών που παράγουν τα ερείσματα στις γεωπολιτικές εξελίξεις στην περιοχή. Κράτη και συμφέροντα προφανώς εμπλέκονται άμεσα, εντούτοις, η ιστορία, οι παίκτες και τα διάφορα διακυβεύματα δεν περιορίζονται σε αυτά.

Η αστραπιαία προέλαση της οργάνωσης «Ισλαμικό κράτος στο Ιράκ και την Μείζονα Συρία» (ΙΚΙΣ) προς την Μοσούλη εξέπληξε πολλά μέσα ενημέρωσης στην Ελλάδα αλλά και το εξωτερικό. Στην πραγματικότητα οι τζιχαντιστικές οργανώσεις τύπου αλ-Κάιντα ποτέ δεν σταμάτησαν να δρουν στο κεντρικό Ιράκ, ούτε ακόμη και μετά την συντριβή τους από τη συμμαχία των αμερικανικών δυνάμεων με τις σουνιτικές μουσουλμανικές φυλές στην περιοχή αυτή στα τέλη της δεκαετίας του 2000. Συνέχισαν να δρουν κυρίως με βομβιστικές επιθέσεις εναντίον αμάχων σιιτών μουσουλμάνων ή χριστιανών στα μεγάλα αστικά κέντρα του Ιράκ. Τρεις όμως ήταν οι λόγοι που επανάφεραν τις τζιχαντιστικές οργανώσεις στο προσκήνιο και τις κατέστησαν εκ νέου σημαντική δύναμη στην περιοχή.

Η επιχείρηση του ισραηλινού στρατού στη Γάζα και οι συνεχιζόμενες επιθέσεις εντός της Δυτικής Όχθης από παραστρατιωτικές ομάδες Ισραηλινών εποίκων εναντίον Παλαιστινίων δεν αποτελούν βέβαια «απάντηση» στην δολοφονία των τριών Ισραηλινών εφήβων. Προφανώς αποτελούν τα δύο σκέλη ενός σχεδίου του Ισραήλ για αποδυνάμωση ή και εξάλειψη της Χαμάς ως στρατιωτικής και πολιτικής δύναμης. Σημαντικές δεξαμενές σκέψης που καλύπτουν σχεδόν όλο το πολιτικό φάσμα του Ισραήλ, προτρέπουν όχι απλά για αεροπορικές επιθέσεις και επιλεκτικές χερσαίες επιχειρήσεις αλλά για ανακατάληψη της Λωρίδας της Γάζας για ορισμένο χρονικό διάστημα ώστε να εφαρμόσουν τις τακτικές που εφαρμόστηκαν το 2002 κατά την επιχείρηση «Αμυντική Ασπίδα» εναντίον της δεύτερης παλαιστινιακής Ιντιφάντα.