Το 2016 δεν ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς για τη Μέση Ανατολή, δεδομένης της πρόσφατης επιδείνωσης των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας – Ιράν. Ο αντίχτυπος μιας τέτοιας κρίσης για την ευρύτερο ισλαμικό κόσμο υπήρξε ανέκαθεν εφιαλτικός, φτάνει να αναλογιστούμε ότι κάθε ένα από αυτά τα δύο κράτη θεωρεί δικαίωμά του να εκπροσωπεί σύσσωμους τους σουνίτες ή τους σιίτες αντίστοιχα. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η παρούσα ένταση δεν αποτελεί κάτι το νέο και πρέπει να ιδωθεί υπό ένα αλληλένδετο γεωπολιτικό και ιδεολογικό πρίσμα, που υπερβαίνει την ένοπλη αντιπαράθεση μεταξύ των δεκάδων σουνιτικών πολιτοφυλακών και της Χεζμπολλάχ στα πεδία μαχών της Συρίας ή των Χούθι στα βουνά και τις πόλεις της Υεμένης.

Ο παράγοντας της ενέργειας αναγκάζει αρκετές χώρες να προσφύγουν στην πυρηνική ενέργεια για να καλύπτουν τις μακροπρόθεσμες εθνικές τους ανάγκες. Στην συγκεκριμένη περίπτωση οι δυτικές χώρες στήριξαν τις πυρηνικές φιλοδοξίες του Ιράν από την εποχή του φιλοδυτικού Σάχη Μουχάμεντ Ρίζα Παχλαβί το 1957. Όμως, η αλλαγή του πολιτεύματος το 1979 με την εγκατάσταση της ισλαμικής – θεοκρατικής εξουσίας του Αγιατολάχ Χομεϊνί ανάγκασε τη Δύση να υιοθετήσει αντίθετη πολιτική σχετικά με ιρανικό πυρηνικό πρόγραμμα. Επίσης οι δυτικές κυβερνήσεις στήριξαν το Ιράκ κατά του Ιράν κατά την περίοδο του μεταξύ τους πολέμου (1980-1988). Ένας πόλεμος που κατέστρεψε τις υποδομές των δυο χωρών με εκατομμύρια θύματα. Ο πόλεμος αυτός υποχρέωσε τους Ιρανούς να βάλουν την ανάπτυξη του πυρηνικού προγράμματος σε δεύτερη μοίρα εξαιτίας της έλλειψης πόρων και τεχνογνωσίας. Στη συνέχεια, η εισβολή του Σαντάμ Χουσεΐν στο Κουβέιτ το 1990 και οι επακόλουθες εξελίξεις με την επιβολή του «καταστροφικού εμπάργκο» και την αμερικανική εισβολή στο Αφγανιστάν το 2001 και στο Ιράκ το 2003 έδωσαν την ευκαιρία στη Τεχεράνη να επαναλειτουργήσει αποτελεσματικά το πυρηνικό της πρόγραμμα με ρωσική βοήθεια. Ο εμπλουτισμός του ουρανίου στο επίπεδο των 20% προκάλεσε μεγάλες ανησυχίες στη Δύση γενικά και ειδικά στο Ισραήλ. Αυτή η νέα επιστημονική πρόοδος θα έδινε σε αυτή την ισλαμική χώρα περισσότερες δυνατότητες απόκτησης πυρηνικής βόμβας όπως ισχυρίζονται ισραηλινοί αξιωματούχοι. Έτσι αρκετοί αναλυτές έγραψαν ήδη από το 2005 μέχρι και για πιθανές ημερομηνίες της ισραηλινής επίθεσης κατά των ιρανικών πυρηνικών εγκαταστάσεων, χτύπημα που όμως δεν έγινε ποτέ τουλάχιστον μέχρι στιγμής. Σήμερα η μακροχρόνια αντιπαράθεση μεταξύ Δύσης και ιρανικού καθεστώτος κατέληξε πρόσφατα σε μια ιστορική συμφωνία για τη διευθέτηση του ζητήματος απομακρύνοντας ταυτόχρονα τη στρατιωτική λύση. Μετά βεβαίως από μυστικές διαπραγματεύσεις στο Ομάν μεταξύ Ιρανών και Αμερικανών.[1]

Όπως κάθε γεγονός, η Αραβική Άνοιξη έχει αφήσει πολλούς κερδισμένους και πολλούς χαμένους. Από τους περιφερειακούς παίκτες όμως, ποιοι κερδίζουν και ποιοι χάνουν; Θα προσπαθήσω να απαντήσω στην ερώτηση, μιλώντας κυρίως για την περίπτωση της Συρίας η οποία βρίσκεται στην κρισιμότερη ίσως καμπή της σύγχρονης ιστορίας της.

Ιστορικά, το Ιράν θεωρεί τους Άραβες υπαίτιους για τη διάλυση της Περσικής Αυτοκρατορίας το 636 μ.Χ. H επικράτηση των ιδεών της Ισλαμικής Επανάστασης, το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης και οι επεμβάσεις της στις γειτονικές χώρες του Κόλπου, συνθέτουν τους λόγους ανησυχίας του καθεστώτος Σαούντ στη Σαουδική Αραβία, παραδοσιακό αντίπαλο του Ιράν.

Cataclysmic territorial encroachment by the IS/ISIS (Islamic State of Iraq and Syria) towards Baghdad and in Iraq's Kurdish region beyond Mosul remains as ascendant as it is in northern Syria despite the aerial attacks and some external assistance to the recently installed Haider al-Abadi administration in Iraq. With the air campaign proving less effective, the United States and other Western allies have accentuated pressure on Turkey to commit its troops on the ground so as to blunt the IS forces. Interestingly, President Bashar al-Assad of Syria, the main antagonist for the IS, Ankara and the NATO, may be receptive to the idea of Turkish troops fighting fellow Sunnis so as to provide him both a needed legitimacy and some respite since President Tayyip Erdogan remains a persistent foe for the Baathist regime in Damascus. Concurrently, the Kurds divided across several post-colonial states and often seeking sovereignty and unification, begrudge Turkey for not helping their co-ethnics in Syria and for keeping its involvement limited to strictly settling down displaced Arabs and Kurdish refugees. In the same vein, the Iranians are equally engrossed in this fratricide on the side of a beleaguered Assad and a vulnerable Baghdad regime while poised against the troubadours of a Sunni Middle East such as Saudi Arabia and Qatar. In fact, they are relishing a field day since their favourite Shia Houthis obtained an upper hand in a war torn Yemen. Another major Iranian ally, Hezbollah, is already well-ensconced in Lebanon besides fighting the Sunni opposition to Assad, whereas rest of the world seems to be largely focused on IS's assault on Ain-al Arab (Kobani), a strategic town straddling the Turkish-Syrian borders. If the IS was able to capture this town, it would have the entire swathe of territory from Kirkuk in Iraq to Aleppo and eastern Mediterranean in Syria under its control bestowing it some of the most fertile valleys along with facilitating the munificent export of gas.

The Supreme Leader of the Islamic Republic, Ayatollah Ali Khamenei has frequently remarked that Iran is among the most democratic countries, with open and fair elections since its inception thirty-four years ago. The claim that Iran is a vibrant democracy is based on the fact that Iranians have gone to the ballot box on multiple occasions, voting for presidents, parliamentarians and city council members. The presidential election of June 14th with nearly 73% of the electorate participating is a case in point. However, what makes the Iranian elections non-democratic is the vetting of candidates by the Council of Guardians, consisting of twelve members, six of whom are clerics appointed by the Supreme Leader while the other six are jurists selected by the Parliament.[1] All are conservatives and all profess their loyalty and allegiance to the Supreme Leader.

It is almost certain that within the coming months, maybe even the coming weeks, the question of Iran will be determined one way or another. The present course of a dialogue between the five great powers and Germany and Iran has not led as of now to any significant results. There were recently two rounds – one in Istanbul the other – in Bagdad. Another round of talks will be held in the near future in Moscow. 1

Obama's State of the Union address on January 24, 2012 was devoted mainly to United States' current socio-economic problems. This focus on United States internal problems should come as no surprise. It is clear that the severe economic crisis that engulfs the United States these days is the highest priority of the American people.

The presence of the USA in Iraq, the threats by former US defense minister Donald Rumsfeld in 2003 against Syria, Erdogan’s Justice and Development Party coming to power in Turkey, the isolation of the Syrian regime due to the cold relations with Lebanon’s and Jordan’s governments and the economic cooperation with Syria were the main causes of strengthening the relations between Turkey and Syria during the period 2003-2010[1]. However, the spread of the Arab Spring in Syria cast a shadow over the good relations between Ankara and Damascus. As a result, reservation and suspicion obscured the communication between the two states.

Ακόμη και στις πιο σκοτεινές στιγμές διεθνούς απομόνωσης και δυτικών πιέσεων ένα πράγμα δεν μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος, ότι είναι δυνατόν να αγνοήσει το Ιράν χωρίς να πληρώσει ιδιαιτέρως βαρύ τίμημα. Σήμερα η συζήτηση για το συριακό ζήτημα περιστρέφεται γύρω από την συμπεριφορά κρατών, όπως η Ρωσία, η Τουρκία ή ακόμη και η Γαλλία, ενώ φαίνεται να παραγνωρίζει τον κεντρικό ρόλο του Ιράν. Θα τολμούσαμε να ισχυριστούμε ότι χωρίς κάποιες από τις παραπάνω ή και όλες τις παραπάνω δυνάμεις το συριακό ζήτημα μπορεί να επιλυθεί, χωρίς όμως την Τεχεράνη (και βεβαίως τη Ριάντ και την Ουάσιγκτον) δεν μπορεί.