Η Αίγυπτος καταλαμβάνει μια σημαντική γεωστρατηγική θέση που της δίνει τη δυνατότητα να παίζει ένα σημαντικό ρόλο στην περιφέρεια της και στη διεθνή πολιτική. Η χώρα αυτή συνδέει την Ασία με την Αφρική, ελέγχει τη στρατηγικής σημασίας διώρυγα του Σουέζ, διαθέτει μεγάλα αποθέματα πετρελαίου και φυσικού αερίου, έχει το μεγαλύτερο πληθυσμό στον αραβικό κόσμο και διαθέτει μια πολιτιστική κληρονομιά 5 χιλιάδων χρόνων περίπου που την καθιστά πόλο έλξης ενός σημαντικού μεριδίου του παγκοσμίου τουρισμού. Το καθεστώς Μουμπάρακ (1981-2011) ανέλαβε την εξουσία μετά τη δολοφονία του Σαντάτ και από τότε η χώρα έχανε σταδιακά την γεωστρατηγική της ισχύ εξαιτίας των επιλογών του καθεστώτος. Το καθεστώτος έφτασε στην παρακμή του για πολλούς λόγους και η εξέγερση του λαού, που βοηθήθηκε από τα Μ.Μ.Ε, ήταν αναπόφευκτη.

More than a year has passed since Abdel Fattah Sisi’s coup d’etat, which led to the ouster of elected President Muhammad Morsi from power. The supporters of the army’s involvement in the political process spoke of a “corrective” movement, that was necessary in order to help the Egyptian people ‘‘save their revolution’’, while President Morsi’s supporters spoke of ‘‘putchists’’ against legitimacy and ‘‘usurpers’’ of 25 January’s legacy. Since then, both sides have clashed politically and ideologically on the streets, the suburbs, the universities, the Press and social media, fiercely defending their claim as protectors of the same revolution.

Στην Αίγυπτο έγινε πραξικόπημα. Ούτε επανάσταση, ούτε κίνημα, απλά στρατιωτικό πραξικόπημα με όλα τα χαρακτηριστικά που δίνουν στο φαινόμενο αυτό τα σχετικά επιστημονικά εγχειρίδια. Σαφώς το πραξικόπημα αυτό διευκολύνθηκε από ένα τεράστιο μαζικό κίνημα διαμαρτυρίας εναντίον της κυβέρνησης των Αδελφών Μουσουλμάνων και του ανατραπέντος Προέδρου Μόρσι. Να δούμε όμως πρώτα ποιά ήταν τα αίτια της προβληματικής διακυβέρνησης του Μόρσι και των Αδελφών.

Λίγες εβδομάδες πριν τις αιγυπτιακές εκλογές ένας δυτικός αναλυτής υπεδείκνυε, μάλλον με ενθουσιασμό, το γεγονός ότι διενεργούνταν πραγματικές δημοσκοπήσεις για τις εκλογές στην Αίγυπτο, σημάδι, σύμφωνα με τον ίδιο, της πορείας της χώρας προς τα μοντέλα της δυτικής δημοκρατίας. Αλλά, φευ, τα αποτελέσματα που έδιναν οι δημοσκοπήσεις απείχαν τελικά πολύ από την πραγματικότητα και δεν ανεδείκνυαν την πραγματική διχοτόμηση της αιγυπτιακής πολιτικής. Οι νικητές των εκλογών, δηλαδή ο επίσημος υποψήφιος των Αδελφών Μουσουλμάνων Μοχάμεντ Μόρσι και ο “εκλεκτός” του βαθέος κράτους και εκ των ηρακλειδών της προεδρίας Μουμπάρακ, πτέραρχος ε.α. Άχμεντ Σαφίκ εκφράζουν χωρίς αμφιβολία τους δύο βασικούς πραγματικούς πολιτικούς πόλους: το πολιτικό Ισλάμ από τη μια πλευρά και το πατερναλιστικό κράτος με τις διαπλεκόμενες με αυτό κρατικιστικές ή κρατικοδίαιτες πολιτικές και οικονομικές ελίτ και τα δίκτυα πατρωνίας τους από την άλλη.

Τα τελευταία αιματηρά γεγονότα στην Αίγυπτο και η σφαγή δεκάδων άοπλων διαδηλωτών στην πλατεία Ταχρίρ του Καΐρου επανέφεραν στην επιφάνεια ερωτήματα που είχαν θέσει οι πιο επιφυλακτικές αναλύσεις στην αρχή της “αραβικής άνοιξης”. Είχαν τονίσει τότε ότι βρισκόμαστε μπροστά σε μια μάλλον μακρά διαδικασία μετάβασης από αυταρχικά και πατερναλιστικά καθεστώτα σε πιθανόν πιο αντιπροσωπευτικές και πιο δημοκρατικές μορ- φές εξουσίας, όχι κατ' ανάγκη ίδιες με αυτές που ανεδείχθησαν στην Λατινική Αμερική και την Ανατολική Ευρώπη μετά την πτώση των δικτατοριών και των σοβιετογενών καθεστώ- των. Τα ζητήματα που πρέπει να επιλυθούν είναι ο ρόλος του στρατού στην πολιτική και οικονομική δομή τω αραβικών κρατών, η σχέση του Ισλάμ με το κράτος και βέβαια οι νέες περιφερειακές ισορροπίες που θα δημιουργήσουν αυτές οι αλλαγές στην περιοχή.

Οι αραβικές κοινωνίες και τα κινήματα τους πέρασαν από τον αντι-αποικιακό αγώνα στον παναραβικό ριζοσπαστισμό, τον στρεβλό εκσυγχρονισμό και τον πατερναλιστικό και αυταρ- χικό κρατισμό. Σήμερα είναι η ώρα του εκδημοκρατισμού. Δυστυχώς όμως ο χαρακτήρας της εξέγερσης, η απουσία ηγεσίας και στρατηγικής του κινήματος και η απροθυμία της Δύσης να αποδεχτεί την παρουσία των Μουσουλμάνων Αδελφών φαίνεται να δίνει πλεο- νέκτημα σε όλους αυτούς που θα ήθελαν έναν εκδημοκρατισμό ? la carte.

Καθώς το 2010 αποχαιρέτησε τη Μέση Ανατολή, έχουν ήδη αρχίσει να την αποχαιρετούν και μακρόβιες ηγεσίες σε δύο από τις πιο σημαντικές χώρες της περιοχής. Τόσο στην Αίγυπτο όσο και στη Σαουδική Αραβία λόγω κυρίως της κλονισμένης υγείας και της προχωρημένης ηλικίας των ηγετών και όχι κάποιας σημαντικής κοινωνικής πίεσης, οι κρατούσες ελίτ βρίσκονται σε μακρά διαδικασία επιλογής διαδόχων.

The aim of this essay is to show the way in which the political thought of Hassan al-Banna and Sayyid Qutb has influenced Islam’s non-religious (mainly social and political, i.e. ideological) aspects. The concepts of religion and ideology will be quickly examined both in relation to Islam and to each other as well, al-Banna’s and Qutb’s political thought will be thematically analysed, while in the end a critique will take place.

The revolutions and the uprisings in the Middle East changed the balances in the region and, consequently, Russia’s perspective on it. Russia had to face the risk of losing relatively new gains, as well as dilemmas on which side to favour, especially in the case of Libya and Syria. It can be said that Moscow generally remained a “royal realist,” standing on the side of its interest and trying to adapt its policies to the ad hoc developments. The way Russian policy will develop and the extent to which the already made choices have been successful or not are both still “under process.”