After nine months of protes ts, escalating violenc e, and an es timated 5 ,0 0 0 civilian deaths, it appears that government and anti-regime forc es have reac hed a s talemate. T hough on the brink of a “slow motion collapse”, the Assad regime is determined to remain in power, and will continue its bloody campaign agains t dissenters at all cos ts. In the interes t of s tability and the regional balanc e of power, the United S tates and the international community have several potential polic y options to address the growing turmoil. T he urgenc y of the situation grows daily, as ac tors settle in for a “long winter of Arab discontent”, amids t signs of an emerging civil war.

The wave of regional uprisings reached Syria in mid- March, with opposition organisers and protesters being rounded up daily. The Syrian regime responded immediately using disproportionate force in order to quell protesters and emphasise the consequences of dissent. However, Syria’s internal frustration is of particular importance due to the country’s regional significance.

Though not in the forefront of the mass media coverage of the Middle East and often overshadowed by more spectacular but not necessarily more important players, Syria remains the key to many issues in the Middle East. The Syrian regime has survived American neo-conservative regime-change assault on the region and at the same time it plays a pivotal role in four interdependent fields of regional antagonism: Lebanon, the Israeli-Palestinian conflict, the regional Arab order and, last but not least, the issue of Iranian hegemony.

Το 2016 δεν ξεκίνησε με τους καλύτερους οιωνούς για τη Μέση Ανατολή, δεδομένης της πρόσφατης επιδείνωσης των σχέσεων Σαουδικής Αραβίας – Ιράν. Ο αντίχτυπος μιας τέτοιας κρίσης για την ευρύτερο ισλαμικό κόσμο υπήρξε ανέκαθεν εφιαλτικός, φτάνει να αναλογιστούμε ότι κάθε ένα από αυτά τα δύο κράτη θεωρεί δικαίωμά του να εκπροσωπεί σύσσωμους τους σουνίτες ή τους σιίτες αντίστοιχα. Σε κάθε περίπτωση πάντως, η παρούσα ένταση δεν αποτελεί κάτι το νέο και πρέπει να ιδωθεί υπό ένα αλληλένδετο γεωπολιτικό και ιδεολογικό πρίσμα, που υπερβαίνει την ένοπλη αντιπαράθεση μεταξύ των δεκάδων σουνιτικών πολιτοφυλακών και της Χεζμπολλάχ στα πεδία μαχών της Συρίας ή των Χούθι στα βουνά και τις πόλεις της Υεμένης.

Με τη συρο-ιρακινή κρίση να μαίνεται, το αμερικανικό υπουργείο Αμύνης αποφάσισε την έναρξη ενός νέου προγράμματος εκπαίδευσης μαχητών από τις τάξεις της λεγόμενης μετριοπαθούς αντιπολίτευσης στη Συρία στο πλαίσιο της διεθνούς προσπάθειας εναντίον του ISIS. Εκ πρώτης όψεως, η απόφαση αυτή φαίνεται πως αποσκοπεί στην κλιμάκωση του πολέμου κατά των Τζιχαντιστών στο μέτωπο της Συρίας, το οποίο παραμένει εν πολλοίς αμετάβλητο, λόγω της επικέντρωσης των επιθέσεων στο μέτωπο του Ιράκ. Ωστόσο η γεωπολιτική συνθετότητα της παρούσας κρίσης στη Μέση Ανατολή εκ των πραγμάτων δημιουργεί πολλαπλά περιθώρια ερμηνείας της απόφασης αυτής, κυρίως λόγω της άμεσης και έμμεσης εμπλοκής διάφορων αντιμαχόμενων μερών, σε τοπικό και περιφερειακό επίπεδο.

Μετά την επισπεύδουσα και χωρίς σύνεση δήλωση της κυβέρνησης για συμμετοχή στην αμερικανική επίθεση κατά του ασαντικού καθεστώτος, πολλοί έθεσαν το ερώτημα ποια θα ήταν η ορθή πολιτική: να μείνουμε έξω από αυτήν την περιπέτεια χάνοντας κάθε πρωτοβουλία έναντι της γείτoνος ή να σπεύσουμε να δηλώσουμε προθυμία στα αιτήματα της υπερδύναμης αναμένοντας να κερδίσουμε από τα αποφάγια (leftovers) της ερντογανικής στρατηγικής; Θα επιχειρήσουμε να δούμε ποια θα ήταν η ορθότερη από πλευράς εθνικού συμφέροντος πολιτική, με συγκεκριμένα βήματα και πρακτικές προτάσεις.

Όπως κάθε γεγονός, η Αραβική Άνοιξη έχει αφήσει πολλούς κερδισμένους και πολλούς χαμένους. Από τους περιφερειακούς παίκτες όμως, ποιοι κερδίζουν και ποιοι χάνουν; Θα προσπαθήσω να απαντήσω στην ερώτηση, μιλώντας κυρίως για την περίπτωση της Συρίας η οποία βρίσκεται στην κρισιμότερη ίσως καμπή της σύγχρονης ιστορίας της.

Στο πλαίσιο των αραβικών εξεγέρσεων κυκλοφόρησαν νέοι όροι σε κάθε τοπική κοινωνία, όπως οι λέξεις σαμπίχα, μπαλτατζία και ζοεράν, που χρησιμοποιούνται από τους διαδηλωτές, για να εκφράσουν κυρίως την χρησιμοποίηση εγκληματικών ομάδων για την στήριξη των καθεστώτων.

Η αδράνεια του καθεστώτος στο ζήτημα των πολιτικών μεταρρυθμίσεων σε συνδυασμό με την οικονομική αποτυχία των κυβερνητικών προγραμμάτων ανάπτυξης κατέστησε τη Συρία μια χώρα υποψήφια για εξέγερση. Οι παράγοντες που ξεχωρίζουν το καθεστώς της Συρίας από εκείνα της Αιγύπτου, της Τυνησίας και της Υεμένης και του δίνουν κάποια λαϊκή νομιμοποίηση είναι η στήριξη που παρέχει η Δαμασκός στην Χεζμπολάχ και την Χαμάς καθώς και η εμπόλεμη κατάσταση με το Ισραήλ εξαιτίας της κατοχής των υψωμάτων του Γκολάν. Ωστόσο η κατάσταση έκτακτης ανάγκης που ισχύει από το 1963[1], η διαφθορά, η φτώχεια, η ανεργία, ο μονοκομματισμός. η στέρηση των στοιχειωδών πολιτικών δικαιωμάτων αποτελούν παράγοντες που ευνοούν την εξέγερση στη Συρία όπως και στην περίπτωση της Αιγύπτου, της Τυνησίας και της Υεμένης.

Cataclysmic territorial encroachment by the IS/ISIS (Islamic State of Iraq and Syria) towards Baghdad and in Iraq's Kurdish region beyond Mosul remains as ascendant as it is in northern Syria despite the aerial attacks and some external assistance to the recently installed Haider al-Abadi administration in Iraq. With the air campaign proving less effective, the United States and other Western allies have accentuated pressure on Turkey to commit its troops on the ground so as to blunt the IS forces. Interestingly, President Bashar al-Assad of Syria, the main antagonist for the IS, Ankara and the NATO, may be receptive to the idea of Turkish troops fighting fellow Sunnis so as to provide him both a needed legitimacy and some respite since President Tayyip Erdogan remains a persistent foe for the Baathist regime in Damascus. Concurrently, the Kurds divided across several post-colonial states and often seeking sovereignty and unification, begrudge Turkey for not helping their co-ethnics in Syria and for keeping its involvement limited to strictly settling down displaced Arabs and Kurdish refugees. In the same vein, the Iranians are equally engrossed in this fratricide on the side of a beleaguered Assad and a vulnerable Baghdad regime while poised against the troubadours of a Sunni Middle East such as Saudi Arabia and Qatar. In fact, they are relishing a field day since their favourite Shia Houthis obtained an upper hand in a war torn Yemen. Another major Iranian ally, Hezbollah, is already well-ensconced in Lebanon besides fighting the Sunni opposition to Assad, whereas rest of the world seems to be largely focused on IS's assault on Ain-al Arab (Kobani), a strategic town straddling the Turkish-Syrian borders. If the IS was able to capture this town, it would have the entire swathe of territory from Kirkuk in Iraq to Aleppo and eastern Mediterranean in Syria under its control bestowing it some of the most fertile valleys along with facilitating the munificent export of gas.